Gurutze Gorriak Henry Dunant izeneko gizon baten ekimenez argia ikusi zuen, 1859an Solferinoko batailan zauritutako soldaduei lagundu ziena, eta gero buruzagi politikoen aurrean etengabeko gestioak egin zituena gerrako biktimen aldeko babes-neurri gehiago har zitzaten. Bi ideia nagusi zituen: batetik, armadak soldadu zauritu guztiei laguntza ematera behartzeko itun bat egitea, eta, bestetik, armaden osasun-zerbitzuei lagunduko zieten Elkarte Nazionalak sortzea.
Dunantek ideia horiek Solferinoren oroitzapena liburuan islatu zituen, eta liburu horrekin kanpaina egin zuen, 1862an argitaratua. Ginebrako Onura Publikoko Elkarteak, Geneva bere jaioterriaren ongintzako sozietateak, bere egin zituen, eta lantalde bat osatu zuen (ernaldian zegoen CICRa zena), Dunant idazkari zuena. Talde hau 1863ko otsailean bildu zen lehen aldiz.
Era berean, Biltzarrak adostu zuen ikur uniforme bat hartzea gudu-zelaian osasun-langileak identifikatzeko: Gurutze gorri bat hondo zuriaren gainean. (Ilargi erdi gorriaren ikurra Otomano (Turkiar) Inperioak hartu zuen 1870eko hamarkadan).
1864ko abuztuan, hamabi bat herrialdetako ordezkariek Genevako lehen Hitzarmena onartu zuten; horren bidez, Konferentziaren erabakien esparru juridikoa formulatu zen, eta armadek soldadu zauritu guztiei laguntza emateko betebeharra ezarri zen, haien alderdia edozein izanda ere.
Gertaera horiek Gurutze Gorriaren eta Ilargierdi Gorriaren Nazioarteko Mugimenduaren sorleku gisa ikuskatu zuten CICR – Gaur egun, CICR, Elkarte Nazionalak eta horien Nazioarteko Federazioa –, baita egungo nazioarteko zuzenbide humanitarioaren sorleku gisa ere: 1949ko Genevako lau Hitzarmenak eta hiru protokolo gehigarriak, 1977koak eta 2006koak.
Hasieran, CICRren lana Elkarte Nazionalen fundazioa bultzatzea zen, eta horietako lehena Alemaniako Württemberg estatuan sortu zen, 1863ko azaroan, baita haien arteko komunikazioak bideratzea ere. CICRk 1864an egin zuen bere lehen jarduera operazionala, Alemania eta Danimarkaren arteko gerran, eta frontearen lerroaren bi aldeetara ordezkariak bidali zituen lanera. Horixe izan zen CICRren zeregin operatiboa abian jarri zela iragarri zuen preludioa, gerrazaleen arteko bitartekari neutral gisa.
Dunanten ideiek harrera ona izan zuten liderren eta ongileen artean, baita gizarte-laguntzako taldeen eta publiko orokorraren artean ere. Hurrengo urteetan, Elkarte Nazionalak sortu ziren Europa osoan. Gero, Genevako Hitzarmena egokitu zen zaurituak, gaixoak eta itsasoan galdutakoak itsas gerran babesteko, eta gobernuek legedi gehigarria onartu zuten, hala nola Hagako Konbentzioak, gerraren biktimei babesa emateko.
Aldi berean, CICRk bere lanaren esparrua zabaldu zuen, jarduera berriak abiaraziz, hala nola gerrako presoak bisitatzea eta izenen zerrendak helaraztea, haien senideen kezka baretzeko.
XIX. mendearen azkenetan, Henry Dunant, zeinaren ikuspegia prozesu osoa hasteko akuilu izan baitzen, modu anonimoan bizi zen, Helvetiar mendietako herrixka batean, bere negozioen porrotek Genevatik eta Gurutze Gorrian egiten zuen lan dinamikotik erretiratzera behartu baitzuten. 1901ean, Bakearen Nobel saria jaso zuen lehen aldiz Frédéric Passy bakezale frantsesarekin batera.
Dunant 1910. urtean hil zen, eta ordurako Gurutze Gorria eta Genevako Hitzarmenak errotuta zeuden Europan, Amerikan, Asian eta Afrikan. Lehenengoari eta bigarrenei proba gogorra egin zitzaien Lehen Mundu Gerran.
